หนังสือต้นบัญญัตินี้หม่อมเจ้าสถาพรพิริยพรตแปลจากมหาวิภงค์คัมภีร์พระวินัยปิฎกตั้งแต่ต้นเรื่องจนถึงสิกขาบทพุทธบัญญัตินั้นๆ ตามที่มีในพระปาฏิโมกข์ ได้นำถวายสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรสทรงตรวจแก้ไขเพิ่มเติม พุทธบัญญัติหมายถึงกฎระเบียบ ข้อบังคับที่พระพุทธเจ้าตั้งไว้เป็นระเบียบการปกครองพระภิกษุและภิกษุณีว่าด้วยเหตุแห่งการบัญญัติพระวินัยแต่ละข้อเกิดขึ้นจากการที่มีภิกษุหรือภิกษุณีประพฤติ
ไม่ถูกต้องไม่เหมาะสมหรือประพฤติเสียหายขึ้นจนชาวบ้านพากันตำหนิโพนทะนา ทรงรับทราบแล้วจึงให้ประชุมสงฆ์ ไต่สวนได้ความจริงแล้วจึงทรงบัญญัติเป็นข้อห้ามไว้ การบัญญัติพระวินัยของพระพุทธเจ้ามีลักษณะเช่นนี้ทั้งหมดอาศัยเหตุนี้หนังสือเล่มนี้จึงมีชื่อว่า “ต้นบัญญัติ”
