โครงการวิจัยเชิงคุณภาพเพื่อศึกษาผลกระทบของนโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าที่มีต่อกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค กรณีศึกษาใน 4 จังหวัด (Text)

โครงการวิจัยเชิงคุณภาพเพื่อศึกษาผลกระทบของนโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าที่มีต่อกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค กรณีศึกษาใน 4 จังหวัด

ระบบประกันสุขภาพ

ระบบบริการสุขภาพแห่งชาติ

การส่งเสริมสุขภาพ

การส่งเสริมสุขภาพ

นโยบายสาธารณสุข

พีระมน นิงสานนท์

พัฒน์พงษ์ อุดมพัฒน์

ศิริพร ขุมทอง

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข

สำนักหอสมุดแห่งชาติ

2547

PDF

ไทย

The qualitative research for studying the impact of universal coverage insurance policy on the heath promotion and disease prevention in 4 provinces

การสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค เป็นแนวทางหลักที่มีความสำคัญของยิ่งของกระทรวงสาธารณสุข และได้มีการดำเนินการและพัฒนาการมาอย่างยาวนาน ในขณะที่มีการเปลี่ยนแปลง ทั้งระบบสาธารณสุขจากโครงการประกันสุขภาพถ้วนหน้า ส่งผลกระทบทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ในการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรคด้วย โดยได้รับผลจากการเปลี่ยนแปลงจากเรื่อง การจัดสรร งบประมาณ การกระจายบุคลากร การบริหารจัดการ การประเมินผลงาน วัตถุประสงค์ของงานวิจัยนี้เพื่อศึกษาผลของนโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าต่อกิจกรรมสร้างเสริมสุขภาพและ ป้องกันโรคในด้านต่าง ๆ ดังกล่าว และผลต่อคุณภาพของกิจกรรมสร้างเสริมสุขภาพตามสิทธิประโยชน์หลัก ในโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า โดยศึกษาใน 4 จังหวัด คือ สุรินทร์ พังงา ลำพูน และนครสวรรค์ เน้นวิธีการเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพจากโรงพยาบาลศูนย์ โรงพยาบาลทั่วไป โรงพยาบาลชุมชนและPCU/สถานีอนามัย ผลการวิจัยพบว่า ปี 2545 การจัดสรรงบประมาณไปยัง PCU มีหลายรูปแบบแตกต่างกันไปในแต่ละจังหวัด ไม่มีรูปแบบที่แน่นอน ส่งผลให้มีการมีการเปลี่ยนแปลงวิธีการจัดสรรในแต่ละจังหวัดในปี 2546 เป็นไปอย่างมีรูปแบบมากขึ้น ยกตัวอย่างเช่น การกำหนดงบประมาณขั้นต่ำที่จะต้องจัดสรรให้ PCU/สอ. การจัดสรรงบดำเนินการให้โดยตรงจากสำนักงานสาธารณสุขจังหวัด ทำให้การบริหารงานใน PCU/สอ. มีความคล่องตัวยิ่งขึ้นมีกิจกรรมด้านส่งเสริมสุขภาพมากขึ้น รูปแบบการจัดสรรงบประมาณควรเน้นให้เกิดการสร้างแรงจูงใจในการทำงานส่งเสริมสุขภาพในระดับ PCU ให้ได้ การแบ่งส่วนงบประมาณในการจ่าย เพื่อทำแผนงานโครงการควรทำอย่างรอบคอบเป็นระบบ และต้องมีหน่วยติดตามกำกับที่เข็มแข็งในระดับ CUP การกระจายบุคลากรลงสู่พื้นที่ยังไม่บรรลุผลเท่าที่ควร ในการพยายามให้มีแพทย์หรือพยาบาลประจำ PCU ส่วนหนึ่งเพราะเกิดการเปลี่ยนแปลงการจัดสรรงบเงินเดือนบุคลากรแบบที่กันเงินเดือนไว้ในระดับ CUP ในปี 2545 ไปเป็นกันเงินเดือนไว้ในระดับจังหวัดในปี 2546 การบริหาร เครือข่ายบริการในรูปคณะกรรมการบริหาร CUP ยังมีปัญหาในเรื่องการบริหารบุคคล เจ้าหน้าที่ระดับปฏิบัติงานโดยเฉพาะใน PCU หรือ สถานีอนามัย มีความสับสนในระบบการบังคับบัญชา เรื่องทิศทางของนโยบายต่าง ๆ ไม่เป็นไปในทางเดียวกัน เจ้าหน้าที่เกิดความไม่แน่ใจในแนวทางปฏิบัติ แต่อย่างไรก็ตามนโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าไม่มีผลกระทบทำให้ปริมาณกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพที่ทำอยู่ก่อนหน้านี้ลดลง ส่วนในด้านคุณภาพยังไม่สามารถสรุปได้งานวิจัยนี้แบ่งการวิเคราะห์กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคออกเป็น 2 กลุ่มคือกลุ่มที่เริ่มมีนโยบายและวิธีการหลังมีโครงการ UC ได้แก่ งานสำรวจและใช้งานแฟ้ม ครอบครัว งานคัดกรองกลุ่มเสี่ยง งานส่งเสริมสุขภาพในประชาชนทั่วไปกลุ่มที่มีนโยบายและวิธีการชัดเจนตั้งแต่ก่อนมีโครงการ UC ได้แก่ งานเยี่ยมบ้าน งานแม่และเด็ก งานเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน งานวางแผนครอบครัวพบว่าปัจจัยที่มีผลต่อปริมาณและคุณภาพของกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพหลังนโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าเฉพาะในด้านผู้ให้บริการ ได้แก่ รูปแบบจัดสรรงบประมาณ ความสม่ำเสมอ และสิ่งสนับสนุน การวางแผนการใช้ทรัพยากรและการกำหนดกลุ่มเป้าหมายร่วมกันใน CUP การนิเทศติดตาม กำกับ และประเมินผลอย่างต่อเนื่องการปรับทัศนคติของเจ้าหน้าที่ต่องานสร้างเสริมสุขภาพ รูปแบบใหม่ การสร้างความสัมพันธ์กับอาสาสมัครสาธารณสุขในพื้นที่ และประสิทธิภาพของระบบรายงาน