“อย่างไม่ต้องสนใจว่านี่คือวีรบุรุษในประวัติศาสตร์ชาติไทย หรือคนทรยศในสายตาชาวเขมร ทว่าสิ่งหนึ่งที่ใครก็ปฏิเสธไม่ได้คือ ลูกชายคนนี้เป็น “คนจริง” เมื่อปักใจว่าจะอยู่ข้างสยามเขาก็จะยอมทิ้งถิ่นฐานบ้านช่องที่ตั้งมั่นมาแต่ชั้นบรรพบุรุษนับร้อยปี มาตั้งต้นใหม่ที่ชายขอบพระราชอาณาจักรด้านบูรพา ริมฝั่งแม่น้ำปราจีนบุรีซึ่งเวลานั้นยังเป็นป่ารกชัฏห่างไกลจากพระนคร ทิ้งคฤหาสน์สไตร์ยุโรปอันหรูหราที่เพิ่งสร้างใหม่ยังไม่ทันได้เข้าอยู่ไว้กับถิ่นเดิมเมื่อมาถิ่นใหม่เขาก็ลงทุนปลูกตึกแบบเดียวกันขึ้นใหม่อีกหลัง โดยหวังว่าจะใช้สำหรับการรับเสด็จเท่านั้น เมื่อกองทัพอากาศไทยยุคก่อตั้งเริ่มมีการจัดซื้อเครื่องบินรบมาใช้ เขาก็ใช้เงินส่วนตัวซื้อเครื่องบินลำหนึ่งบริจาคให้กองทัพ คนรวยนั้นมีอยู่ในทุกชาติ แต่คนรวยที่ยอมทุ่มเททรัพย์สินส่วนตัวเพื่อชาตินั้นมีอยู่ไม่มาก คนจริงเท่านั้นที่จะทำอย่างนั้นได้ และด้วยความเป็นคนจริงนี้ ที่ทำให้ทุกวันนี้นาม เจ้าพระยาอภัยภูเบศร (ชุ่ม) ยังไม่สูญหายไปกับสายลมกาลเวลา...”
