จารึกหลักนี้ นายสายัญ บัวแดง ราษฎรบ้านเลขที่ 356 หมู่ที่ 1 บ้านน้ำซับ ตำบลสระขวัญ อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว เป็นผู้พบขณะไถดินเพื่อปลูกข้าวโพด หลักจารึกจมอยู่ใต้ผิวดินลึกลงไปประมาณ 1 ศอก เมื่อนำจารึกขึ้นมาก็ได้หล่อฐานซีเมนต์ขึ้นปักจารึกไว้บนฐานนั้น สร้างหลังคาทำเป็นศาลเล็กๆ ตั้งจารึกไว้ใกล้กับบริเวณที่พบจารึก
เจ้าหน้าที่กลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก สำนักหอสมุดแห่งชาติ ได้เดินทางไปสำรวจครั้งแรก เมื่อวันที่ 26 เมษายน พ.ศ. 2545 ครั้งนั้นชาวบ้านที่มาชุมนุมอยู่หน้าศาลหลักจารึกไม่อนุญาตให้คณะสำรวจฯ ดำเนินการใดๆ การลงทะเบียนจารึกจึงค้างมาจนถึงวันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2551 คณะสำรวจจารึกกลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก สำนักหอสมุดแห่งชาติ ได้เดินทางครั้งที่สอง โดยมี นายบัณฑิต ลิ่วชัยชาญ นักโบราณคดี สำนักงานศิลปากรที่ 5 จังหวัดปราจีนบุรี เป็นผู้นำทาง
การเดินทางไปคราวนี้ คณะสำรวจฯ ได้ดำเนินการทำสำเนา ถ่ายภาพ และจัดทำทะเบียนจารึก ทำให้ทราบว่าจารึกหลักนี้เป็นประกาศบอกว่า สระน้ำ แห่งนี้ มรตาญโกลญฺวัลละผู้ยิ่งใหญ่ประดุจสิงห์ให้ขุดขึ้น
